|
Ok. poł. XIII w. cystersi uzyskali przywilej
na lokację miasta na prawie średzkim /z Środy Śląskiej/ w Byszewie
od księcia kujawskiego Ziemomysła, Jednakże wkrótce potem, ok. 1288,
po przeniesieniu klasztoru do Koronowa, upadł zamiar utworzenia
miasta. . Klasztor był ufundowany dokumentem wystawionym 25 lipca
1250 roku - książę kujawski Kazimierz zatwierdził darowiznę swojego
skarbnika Mikołaja Zbrożka z Byszewa. Obejmowała ona 8 wsi i 4
przysiółki. Z nadania księcia cystersi otrzymali dalsze dwie wsie.
Pierwotne uposażenie klasztoru składało się więc z 10 wsi i 4
przysiółków. Pierwsi cystersi przybyli tu w latach 1253 do 1256. W
1251 roku biskup włocławski na prośbę księcia Kazimierza ustanawia
dziesięcinę w Byszewie.
W 1283 Krzyżacy niszczą klasztor, a ok. 1288
zakonnicy przenoszą się do pobliskiego Koronowa.
Nowa siedziba cystersów przez długi czas zwana
była Nowym Byszewem. Wskutek translokacji, cystersi pojawili się
około 5 marca 1289r. w osadzie Smeysche. W tym czasie książę
pomorski Mszczuj II nadał im wieś Polaszki nad Wierzyca, z której
dochody miały być przeznaczone na budowę nowego klasztoru.
Przeniesione ze Starego Byszewa opactwo oficjalnie nosiło miano
Corona S. Marie, z czego wywiodła się nowa nazwa miejscowości, w
źródłach z 1349r. po raz pierwszy zapisana jako Koronowo.
Opactwo na nowym miejscu było
wielokrotnie grabione, głównie ze względu na położenie nadgraniczne;
spalone i zniszczone przez krzyżaków. Nie oszczędzono go także
podczas „potopu szwedzkiego”. W 1819 roku nastąpiła kasata
klasztoru, w którym ówcześnie zamieszkiwało 14 zakonników. Kościół
cysterski zamieniono na parafialny, użytkowany wspólnie przez
katolików
i ewangelików. Zabudowania klasztorne po 1819 roku zostały
przeznaczone na więzienie.
Byszewo – Sanktuarium Matki Boskiej
Byszewskiej
Królowej Krajny
Ok. 1288r. zakonnicy byszewscy przenoszą się
do pobliskiego Koronowa. Przed rokiem 1358, przy opuszczonym,
drewnianym najpewniej kościele poklasztornym w Starym Byszewie,
cystersi ufundowali parafię obsługiwaną pierwotnie przez kler
diecezjalny. W 1460 roku byszewską świątynię parafialną wcielono do
koronowskiego opactwa. Odtąd urząd miejscowego plebana piastowali
członkowie cysterskiego konwentu. Zapewne dopiero po inkorporacji
przystąpiono do budowy murowanego, gotyckiego budynku kościelnego,
ukończonego być może na początku XVI stulecia. Wedle przywileju
odpustowego z 1508r. świątynia byszewska nosiła wezwanie Trójcy
Świętej, NMP, Św. Jana Chrzciciela, Św. Mikołaja oraz Wszystkich
Świętych. Gotycki kościół uległ zniszczeniu w pierwszej ćwierci XVII
w. wskutek pożaru. Budowa nowej świątyni postępowała wolno. Na
miejscu spalonego kościoła stanął manierystyczny obiekt sakralny,
konsekrowany w 1663r.
Kościół parafialny pw. Świętej Trójcy i
Narodzenia Najświętszej Marii Panny - rozbudowany, konsekrowany 1663
p. w. Trójcy Św., N. P. Marii oraz św. Jerzego
i Mikołaja; przebudowany w 2. poł. w. XVIII przez dodanie kaplic,
założenie sklepień w nawie i hełmu na wieży. Obok - dzwonnica (XVIII
lub pocz. w. XIXw.), spichlerz plebański - drewniany, konstrukcji
sumikowo- łątkowej, z częścią murowaną (XVIII w).
Wnętrze kościoła: sklepienia krzyżowo -
żebrowe, żaglaste i kolebkowo – krzyżowe; jednolity stylistycznie,
rokokowy XVIII w. wystrój- smukłe i lekkie białe polichromie ze
złoconą ornamentyką ażurową z 1920 r.
Wyposażenie pocysterskie kościoła: zestaw XVII
w. portretów i herbów trumiennych; Grupa Ukrzyżowania na ozdobnym
łuku tęczowym z wkomponowaną w jego arkadę amboną, wykuta w granicie
XIII w. romańska misa chrzcielna; w części środkowej ołtarza
głównego obraz „Zwiastowanie Marii Panny”, który stanowi zasłonę
obrazu Matki Boskiej Byszewskiej (XVII w), na jego odwrocie- obraz
męczeństwa apostoła Bartłomieja z XV w. (niedostępny do
oglądania)
Zwiedzanie: oprowadza gospodarz miejsca- ks.
Janusz Góral,
Byszewo 86-017 Wierzchucin Królewski
tel.(052)382 32 95
pbyszewo@pelplin.diecezja.org
|
